Trường
Đại học Vinh trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (1959 - 2024), với tầm nhìn “trở
thành đại học thông minh, xếp hạng tốp 500 đại học hàng đầu châu Á vào năm 2030, hướng
đến tốp 1000 đại học hàng đầu thế giới vào năm 2045”, Nhà trường đang
thực hiện sứ mệnh “là cơ sở giáo dục đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, dẫn dắt sự
phát triển giáo dục và đào tạo của khu vực Bắc Trung Bộ; là trung tâm
nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, góp phần thúc đẩy sự phát triển của quốc gia và quốc tế”.
Với tầm nhìn, sứ mạng và
sự nghiệp đổi mới giáo dục của Nhà trường, đồng thời cũng đặt ra cho Trung tâm
Thông tin - Thư viện Nguyễn Thúc Hào (sau đây gọi tắt là Trung tâm) những cơ hội
và thách thức vô cùng to lớn; đòi hỏi hoạt động Thông tin - Thư viện phải thay
đổi và cải tiến không ngừng; khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược
phát triển của Nhà trường.
Trong những năm gần đây,
được sự quan tâm của Đảng uỷ, Ban Giám hiệu, Trung tâm đã từng bước nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ, đổi mới phương thức phục vụ người dùng tin, tăng cường ứng
dụng công nghệ thông tin, đa dạng hoá các loại hình tài liệu và các dịch vụ thư
viện đáp ứng nhu cầu thực tiễn.
Trung
tâm Thông tin - Thư viện Nguyễn Thúc Hào là một đơn vị trực thuộc Trường Đại học
Vinh. Hiện nay, Trung tâm đang thực hiện chức năng tham mưu, giúp Hiệu trưởng tổ chức thực hiện nhiệm vụ lưu giữ,
quản lí thông tin tư liệu và phục vụ hoạt động đào tạo. Ứng dụng công nghệ
thông tin, chuyển đổi số các hoạt động
Thông tin - Thư viện
và phát triển Thư viện số đáp ứng công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển
giao công nghệ của Nhà trường. Cung cấp tài liệu và các dịch vụ Thông tin - Thư
viện phục vụ bạn đọc trong và ngoài trường. Trao đổi, hợp tác, chia sẻ với các
cơ quan Thông tin - Thư viện trong nước và quốc tế để tăng cường nguồn lực cho
Thư viện. Tổ
chức thực hiện mô hình “Bạn đọc thông minh”, mở rộng không gian tự học, thời
gian phục vụ đáp ứng nhu cầu của bạn đọc; tổ chức tuyên truyền, giới thiệu,
quảng bá nguồn tài nguyên của Thư viện; biên soạn các ấn phẩm Thông tin - Thư
viện; tổ chức nghiên cứu và ứng dụng
thành tựu khoa học - công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực Thông tin - Thư viện. Thực hiện nhiệm vụ chuẩn
hoá, hiện đại hoá thư viện đáp ứng xu thế của thời đại 4.0.
Về cơ cấu tổ chức: Hiện tại, Trung
tâm được chia thành 4 tổ công tác và thuộc sự quản lí trực tiếp của
Ban Giám đốc. Ban Giám đốc hiện có 1 Giám đốc và 1 Phó Giám đốc, quản lí
và điều hành toàn bộ các hoạt động của Trung tâm. Các tổ công tác thực hiện chức năng, nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ
theo phân công và vị trí việc làm.
Tổ Phân loại - Biên mục: Thực
hiện ứng dụng khung phân loại DDC 23 để xử lí kĩ
thuật, phân loại, biên mục tài liệu trên hệ thống phần mềm Kipos của Thư viện. Xử
lí nghiệp vụ tài liệu truyền thống: Tài liệu bổ sung, tài liệu biếu tặng,
tài liệu nội sinh giáo trình, sách chuyên khảo, tham khảo, luận án - luận văn, báo,
tạp chí và các đề tài nghiên cứu khoa học;
Biên soạn, in ấn thư mục các tài liệu chuyên ngành; Tổ chức thực hiện việc
thu nhận nguồn tài nguyên nội sinh; Tổ chức, hồi cố tài liệu theo đúng quy định
của ngành Thông tin - Thư viện Việt Nam.
Tổ Thông tin - Tư liệu: Đảm
bảo yêu cầu về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số các thông tin, tư liệu
của Thư viện đáp ứng nhu cầu bạn đọc thông qua hệ thống Thư viện điện tử/Thư viện số. Thực hiện quy trình xử lý tài liệu
số theo nghiệp vụ thông tin - thư viện.
Hỗ trợ bạn đọc khai thác, sử dụng thư viện điện tử/thư viện số. Quản lí bạn đọc trong hệ thống phần mềm Kipos.
Xử lí nghiệp vụ tài liệu số (tài liệu điện
tử) đưa vào phần mềm tra cứu trên máy tính. Cài đặt phần mềm Kipos lên máy tính.
Quản trị và cập nhật thông tin lên SubWeb. Quản
trị hệ thống mạng máy tính và phần mềm
quản trị thư viện điện tử/thư viện số Kipos đảm bảo vận hành thông suốt, hoạt động
có hiệu quả.
Tổ
Hành chính - Số hoá: Thực hiện yêu cầu, quy định về công tác tổ chức - hành
chính. Ứng dụng công nghệ
thông tin phục vụ công tác số hóa tài liệu để đáp ứng nhu cầu bạn đọc và chiến
lược chuyển đổi số của đơn vị. Bổ sung, cập nhật tài liệu, giáo trình, sách
tham khảo và cơ sở dữ liệu, nguồn tài liệu số đáp ứng nhu cầu bạn đọc.
Tổ Phục
vụ - Bạn đọc: Tổ chức quản lý, sử dụng, bảo quản và hỗ trợ, phục vụ bạn đọc khai
thác tài liệu tại các phòng mượn, phòng đọc và không gian học tập, tự học. Kiểm kê, thanh lọc, đề xuất thanh lý
tài liệu theo quy định. Tổ chức khảo sát nhu cầu thông tin - tài liệu phục vụ học tập, nghiên cứu từ bạn đọc và mức độ hài
lòng về công tác phục vụ bạn đọc.
Đội ngũ cán bộ: Hiện tại, Trung
tâm có 21 cán bộ, trong đó: 14 cán bộ chuyên ngành Thông tin - Thư viện, 07 cán
bộ thuộc các chuyên ngành khác (Công nghệ thông tin, Ngôn ngữ học, Văn thư lưu
trữ, Chính trị học và Ngoại ngữ).
Cơ sở vật chất,
kĩ thuật: Trung tâm được bố trí tại Toà nhà 7 tầng, tổng diện tích sử dụng 9.952 m2
và được trang bị hệ thống thiết bị hiện đại đáp ứng nhu cầu người dùng
tin và các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ về thông tin - thư viện.
(Không
gian tự học của sinh viên tại tầng 1 của Thư viện)
Tầng 1: Trang bị hệ thống máy tính, máy tra cứu tài liệu,
máy mượn trả tài liệu, máy trả, gia hạn tài liệu 24/7, không gian học tập rộng rãi, thoáng mát cho người
đến sử dụng thư viện, có gian hàng trưng bày, giới thiệu các sản phẩm thư viện.
Tầng 2: Sử dụng cho hệ thống văn phòng và các phòng học
thuộc Khoa Sư phạm Ngoại ngữ.
Tầng 3: Trung tâm nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh, Scan số
hoá, kho tài liệu Ban Khoa học xã hội, phòng máy tra cứu.
Tầng 4: Phòng nghiệp vụ xử lí tài liệu, kho tài liệu ngành Kinh tế, kho
tài liệu Khoa học tự nhiên; Phòng in ấn và đóng cuốn.
Tầng
5: Kho tài liệu giáo trình, kho tài liệu Etep, kho tài liệu ngoại văn.
Tầng 6: Kho tài liệu nội sinh luận án, luận văn, phòng học
nhóm, semina và các phòng học dành cho học viên cao học.
Tầng
7: Phòng mô phỏng xử án, phòng học nhóm, thảo luận, xêmina.
Các phòng đọc đều được trang bị hệ thống
giá sách hiện đại, bàn ghế phù hợp với tiêu chuẩn của thư viện. Hiện nay, các
phòng đọc cùng một lúc có thể đáp ứng đủ chỗ ngồi cho 1200 độc giả.
Xây dựng và phát triển nguồn lực
thông tin: Trung tâm
hiện nay đang sở hữu một khối lượng nguồn lực thông tin có nội dung đa dạng
phong phú bao gồm sách, báo, sách tham khảo,
chuyên khảo, giáo trình và các loại tạp chí khoa học. Tổng số vốn tài liệu của Trung tâm có 21.226 tên sách/
163.392 bản; luận án luận văn 24.814 tên/ 24814
bản, báo tạp chí 75 tên, file tài liệu điện tử tài liệu số trên 32 nghìn file. Nguồn
lực thông tin của thư viện đáp ứng cơ
bản các chuyên ngành đào tạo của Trường Đại học Vinh, gồm có dạng tài liệu
truyền thống và tài liệu điện tử.
Công tác xử lí nguồn lực thông tin: Công việc này do tổ Phân loại - Biên
mục đảm nhận bao gồm các khâu: phân loại, định chủ đề, mô tả và tạo lập biểu
ghi trong phần mềm quản trị thư viện.
Phân loại: Sử dụng Khung phân loại Dewey ấn bản 23
(DDC 23) phiên bản tiếng Việt năm 2023. Phân loại tài liệu đúng quy định về chuẩn nghiệp vụ Thư viện thể hiện tính cấu trúc phân cấp của DDC23 và kết hợp
sử dụng đầy đủ các bảng trợ kí hiệu
trong việc thiết lập các chỉ số.
Định từ khoá tài liệu: Sử dụng bảng từ khoá của Trung tâm Thông tin Khoa
học và công nghệ Quốc gia.
Chuẩn khổ mẫu biên mục: Sử dụng phần mềm quản trị thư viện hiện đại Kipos
từ tháng 10 năm 2016. Với sự trợ giúp của phần mền tích hợp, Trung tâm đã xây dựng
biểu mẫu nhập tin phù hợp với từng loại hình tài liệu dựa trên cơ sở MARC21.
Để xử lí nguồn thông tin, Trung tâm áp dụng AACR2 trong mô tả tài liệu dựa
theo bản Quy tắc biên mục Anh - Mỹ rút gọn MARC 21. Phát huy chức năng và tính
tối ưu của phần mềm trong công tác biên mục
và công bố tài liệu nhằm đáp ứng công tác tra cứu tìm tin và sử dụng nguồn
lực thông tin.
Các sản phẩm Thông
tin - Thư viện: Thư mục thông báo tài liệu mới, thư mục tài liệu theo chuyên đề; Thư mục tài liệu đáp
ứng các môn học. Mục lục trực tuyến Opac có thể tra cứu trực tuyến trên trang Web
của Trung tâm hoặc cổng thông tin và tại các máy tra cứu của Trung tâm.
Cổng thông tin của Trung tâm được xây dựng với nhiều nội dung phong phú
và cập nhật thông tin thường xuyên. Cổng thông tin được tích hợp với phần mềm
Kipos, do vậy người dùng tin có thể truy cập
trực tuyến nguồn lực thông tin của thư viện ở bất kỳ địa điểm, thời gian
nào.
Cơ sở dữ liệu: Hiện nay, Trung tâm có gần 35 nghìn
tài liệu điện tử, tài liệu số được lưu file ảnh
trên máy chủ của phần mềm quản trị thư viện. Bao gồm CSDL giáo trình, bài giảng
(bắt buộc); CSDL tài liệu tham khảo, chuyên khảo (bảo đảm quy định về sở
hữu trí tuệ); CSDL toàn văn luận án luận văn, đồ án tốt nghiệp.
Các dịch vụ Thông tin - Thư viện:
- Dịch vụ cung cấp tài liệu phục
vụ đọc tại chỗ, mượn về nhà.
- Dịch vụ tư vấn cho người
dùng tin cách sử dụng cách tra cứu thông tin, khai thác tài liệu và ngồn tin
phù hợp với mục đích học tập và nghiên cứu.
- Dịch vụ trực tuyến: Người sử dụng
thư viện truy cập đặt câu hỏi trực tuyến và được cán bộ thư viện trả lời trực
tuyến bằng cách truy cập cổng thông tin:
http://thuvien.vinhuni.edu.vn hoặc
trang Facebook của thư viện:
http://www.facebook.ccom/thuvien.nguyenthuchao
- Hướng dẫn người dùng tin:
Nhằm cung cấp thông tin về hoạt động Thông tin - Thư viện, giúp người dùng tin
tìm kiếm các nguồn lực thông tin của thư viện một cách hiệu quả, nhanh chóng, kịp
thời.
- Triển lãm, giới thiệu sách: Hàng
năm, tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt
Nam (21/4) và luôn chú trọng công tác thông tin,
tuyên truyền, quảng bá các hoạt động thư viện - học thuật: “Sách: Ý nghĩa -
giá trị”, “Sách: Nhận thức - Đổi mới - Sáng tạo”;
“Sách: Cho tôi - Cho bạn”… Từ đó, góp phần khẳng định vai trò, tầm quan trọng
của sách; tôn vinh giá trị của sách và những người biên soạn, sưu tầm, nghiên cứu;
góp phần xây dựng, phát triển phong trào đọc sách trong đời sống văn hóa - xã hội.
Công tác tổ chức kho, sắp xếp và bảo
quản tài liệu
- Tổ chức kho: Tất cả các kho sách của Thư viện đều được tổ chức theo hình
thức kho mở, cho phép người dùng tin tự do chọn tài liệu mà không mất thời gian
viết phiếu yêu cầu và chờ đợi lấy tài liệu.
- Phương thức sắp xếp tài liệu:
Hệ thống kho được bố trí đúng quy cách, kích cỡ kệ giá phù hợp với nhiều loại tài liệu. Tài liệu được sắp xếp theo các
môn loại chuyên ngành và sử dụng hệ thống phân loại DDC 23 để phân loại tài
liệu khi xếp giá.
- Công tác bảo quản: Thực hiện tốt công tác bảo quản tài liệu với nhiều
biện pháp, đảm bảo theo quy trình bảo
quản tài liệu của ngành Thư viện. Có hệ thống camera quan sát tại các phòng/kho và cổng từ tại nơi ra
vào thư viện. Các phòng học máy tính đều có hệ thống máy điều hòa, máy hút bụi, hệ thống phòng cháy, chữa cháy đảm bảo an
toàn.
Ứng dụng công nghệ thông tin:
Từ năm 2007, Trung tâm bắt đầu sử dụng phần mềm thư viện điện tử ILib của
Công ty giải pháp phần mềm CMC. Hầu hết các công đoạn trong quy trình lưu thông
tài liệu thư viện đã được tự động hóa nhờ ứng
dụng phần mềm ILib; đặc biệt ở các khâu: bổ sung, biên mục, quản lí bạn
đọc, quản lí kho, quản trị hệ thống. Đến năm 2016, để đáp ứng nhu cầu tra cứu,
quản lí nguồn lực thông tin và hội nhập Nhà trường đã đầu tư cho Trung tâm ứng
dụng phần mềm Kipos trong phát triển bộ sưu tập số, phần mềm thư viện số chuyên
nghiệp.
Trong những năm qua, Trung tâm Thông tin - Thư viện Nguyễn Thúc Hào luôn
hoàn thành tốt nhiệm vụ Nhà trường giao phó; góp phần nâng cao chất lượng đào tạo,
đổi mới giáo dục đại học, kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục… Hiện nay, Trung
tâm cơ bản đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, trang thiết bị
và nguồn lực thông tin theo Thông tư 14/2023
của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đồng thời, đã kí kết thoả thuận và kết nối
Thư viện số dùng chung với 78 trường đại học trên cả nước. Trung tâm Thông tin
- Thư viện Nguyễn Thúc Hào Trường Đại học Vinh đang tiếp tục thực hiện tầm
nhìn chiến lược phát triển theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá; xây dựng và phát triển mạnh mẽ thư viện số; thực hiện hội nhập,
liên thông với cộng đồng thông tin - thư viện trong nước và quốc tế.
Bài & Ảnh: Lê Thị Vân Anh - Thư viện NTH